Jagodasto voće

JA G O D A S T O V O Ć E

U pomološku skupinu jagodastog voća ubrajaju se sljedeće vrste voćaka:

• jagoda,
• malina,
• kupina,
• borovnica,
• brusnica,
• ribizle,
• ogrozdi i
• aktinidija - kivi.

Svaka vrsta unutar ove grupe posjeduje i svoju podgrupu. Tako na primjer, kod jagode razlikuju se stalnorađajuće ili mjesečarke, i one koje plodonose samo jednom tokom godine. Pod malinom i kupinom se podrazumjevaju jednogodišnji i dvogodišnji tipovi, te različiti hibridi nastali njihovom kombinacijom. U okviru brusnice i borovnice ubrajaju se divlje i pitome (za komercijalnu proizvodnju selekcionisane) vrste, te unutar posljednjih, posebno kod borovnice, vrste niskog, srednjeg i visokog rasta, kao i južnih i sjevernih klimata. Ribizle i ogrozdi obuhvataju vrste različite boje ploda, te se razlikuju crvena, crna i bijela ribizla, kao i plavi i bijeli-zeleni ogrozd.

Na području BiH, iz grupe jagodastog voća, uglavnom se uzgajaju samo jagoda, malina i nešto malo kupine. Plodovi borovnice i brusnice na bosanskohercegovačko tržište uglavnom dolaze iz prirodnih populacija, od divljih genotipova, tako da su, kultivisane, komercijalne vrste istih, gotovo potpuna nepoznanica. S druge strane, prije rata zasnovane, ogledne i proizvodne površine pod ribizlom i ogrozdom, danas gotovo da i ne postoje, te plodovi ovih vrsta na tržište dospijevaju uglavnom u skromnim količinama iz kućnih vrtova ili bašti.

J A G O D A

Jagoda predstavlja jednu od privredno najvažnijih vrsta voćaka u okviru pomološke grupe jagodastog voća. Ni jedna druga vrsta iz ove grupe ne posjeduje mogućnost za toliko različitih načina uzgoja kao jagoda. Odabirom adekvatnog sistema i tehnologije uzgoja, sa posebnim akcentom na izbor sadnog materijala, proizvodnju plodova ove vrste voćaka moguće je u potpunosti isplanirati. Uzgoj na otvorenom polju na gredici sa ili bez zastiranja zemljišta, u jeno, dvo ili troredu, sa ili bez navodnjavanja, te u zaštićenim prostorima na zemlji ili različitim tipovima supstrata, samo su neki od različitih sistema uzgoja jagode.

Posebna prednost u produkciji plodova jagode leži u činjenici da ista omogućava veoma brz povrat uloženih sredstava, i da za postizanje ekonomske računice nisu potrebne veće proizvodne površine, te se ista uglavnom organizuje kao dio mješovitog poljoprivrednog gazdinstva. Takođe, kod jagode važi jasan ekonomski zakon, što se više uloži, više se i dobije.

Plantažni i matični zasad jagode u eksperimentalne svrhe zasnovali smo u avgustu 2006 godine na ukupnoj površini od 0,6 ha. Obzirom da se radi o nadmorskoj visini od 1050 m sa posebnom pažnjom pristupilo se organizovanju ove proizvodnje, dakle kao eksperiment. Cilj je bio dobiti plodove kao posljednje u sezoni proizvodnje jagode, te tako obezbijediti maksimalnu dobit od uzgoja ove kulture. Iako literaturni podaci govore da je uzgoj jagode u intenzivnoj proizvodnji, koja iziskuje savremeno tehnologiju moguće organizovati do 700 m nadmorske visine, ovaj put se rizikovalo i rizik se isplatio.
Od bezbroj tipova sadnog materijala jagode odlučili smo se za svježu, zelenu kontejnersku sadnicu. Zbog nedostatka proizvodnje istog u našoj zemlji, te veoma visokih cijena prilikom nabavke iz uvoza, posebno zbog transporta usljed kabaste materije, zelene kontejnerske sadnice su namijenski naručene za našu plantažu od domaćih proizvođača. Ovakav tip sadnog materijala jagode ima niz prednosti koje se posebno ogledaju u neprekinutom ciklusu razvoja, mogućnosti sadnje tokom cijelog perioda vegetacije, te manjoj potrebi vode u prvim momentima nakon sadnje.

Sortiment u oba tipa zasada podrazumjevao je sljedeće kultivare: maja, miss, raurica, madeline, clery i arosa. Od mogućih sistema uzgoja na otvorenom polju za proizvodnju plodova odabran je standard, odnosno sistem uzgoja na gredici u dvoredu sa zastiranjem zemljišta folijom i sistemom za navodnjavanje tipa kap po kap. Na površinu gredice ispod folije postavljena su po dva crijeva sistema za navodnjavanje tipa kap po kap. S druge strane, matični dio zasada podignut je u sistemu sadnje jagode na gredice u jednoredu, bez zastiranja zemljišta uz primjenu sistema za navodnjavanje tipa kap po kap.

Prilikom pripreme zemljišta poseban akcenat je stavljen na dezinfekciju istog i uništavanje korova, obzirom da se radilo o površinama pod dugogodišnjim pašnjacima. Za svaki dunum površine instalirana je bačva zapremine 1.000 l unutar koje su rastvarana vodotopiva đubriva i aplicirana putem sistema za navodnjavanje. Izgradnja gredica i fiksiranje folije preko istih izvršeno je ručno.

Berba plodova svih sorti jagode desila se petnaestak dana nakon istih u ostalim područjima kontinentalnog dijela BiH, što je obezbijedilo adekvatnu dobit. Međutim, produženjem sezone u proizvodnji jagode imalo je za posljedicu povećanu pojavu truleži plodova, te će se u ovoj godini posvetiti posebna pažnja i ovom segmentu.

P R O I Z VO D I

U segmetu proizvoda nudi se tri vrste istih, i to:

- svježe plodove jagodastih i krošnjastih vrsta voćaka,
- sadni materijal jagodastih vrsta voćaka i
- meso tovne junadi.

Od jagodastih voća imamo plodove i sadni materijal sljedećih vrsta:

- visokožbunaste borovnice,
- jednogodišnje i dvogodišnje maline,
- crne i crvene ribizle,
- kupine i
- tajberija.

Kada je u pitanju sadni materijal proizvodimo prvenstveno kontejnerski tip sadnice različitih zapremina, te za neke kulture i sadnice tipa zreli izdanci golih žila. Sadni materijal borovnica i ribizli proizvodimo uglavnom iz reznica izbojaka, dok kod jednogodišnje maline koristimo reznice korijenčića, kod dvogodišnje maline zrele izdanke, a kod kupine i tajberija služimo se metodom potapanja vrhova.